ZenAudio Forum

Geluid in zijn meest enge definitie is een hoorbare verandering van luchtdruk.
Geluid kan door mensen of dieren met een gehoororgaan worden waargenomen wanneer het trommelvlies van het oor in trilling wordt gebracht en het gehoororgaan deze trillingen verwerkt tot signalen die door en met de hersenen worden geïnterpreteerd.

Een geluidsbron veroorzaakt veranderingen in luchtdruk die zich in een golfbeweging door lucht voortbewegen. Wanneer zo'n geluidsgolf het trommelvlies bereikt, wordt dit aan het trillen gebracht in overeenstemming met de frequentie van de geluidsgolf.
Veranderingen in luchtdruk moeten bepaalde karakteristieken hebben om te worden waargenomen, zoals het uitoefenen van een voldoende druk op het trommelvlies met een bepaalde frequentie. Als het geluid te zacht is, kan het niet worden waargenomen, maar wel met meetapparatuur worden gemeten. Sommige luchtdrukveranderingen worden niet als geluid waargenomen, maar wel fysiek ervaren. Zoals bassen beneden 80 Hz: die voel je meer dan dat je ze hoort. Maar: veel van die bassignalen in muziek hebben complexe componenten. Zo krijg je geen bastoon van keurig 50 Hz, maar zitten daar ook nog veel hogere frequenties bij. En dus krijg een combinatie van horen en voelen.

Als de veranderingen van de druk tussen 20 en 20.000 keer per seconde voorkomen en dus met een frequentie tussen 20 Hz en 20 kHz (Hz of voluit Herz is de eenheid van frequentie), dan is geluid hoorbaar. De drukschommelingen bij geluid zijn zeer klein. Deze zijn soms maar een paar miljoenste van een pascal. Om die kleine drukverschillen te horen moet het oor dus heel gevoelig zijn: bewegingen van het trommelvlies zo klein als een diameter van een waterstofatoom kunnen al hoorbaar zijn. Luider geluid wordt veroorzaakt door grotere wisselingen in de druk. Een geluidsgolf met geluidsdruk van één pascal zal bijvoorbeeld heel hard klinken, op voorwaarde dat de meeste geluidsenergie in de middenfrequenties zit (1 - 4 kHz). In dit frequentiegebied is het menselijke oor het gevoeligst. Het zachtste geluid dat iemand kan horen van een geluidsgolf van 1 kHz is ongeveer 20 µPa (micropascal). Dat heet de gehoordrempel.

En dus kan een mens inderdaad het gefluit van een vogeltje horen met alle ramen en deuren dicht. De luchtdrukwijzigingen planten zich niet alleen door de lucht voor, maar ook door glas en hout. Je kunt die golf van luchtdrukveranderingen inderdaad beschouwen als de golven in een poel water als je daar een keitje in gooit.
Als het omgevingslawaai boven een bepaald niveau uitkomt, zijn dingen die eerst hoorbaar waren niet meer hoorbaar omdat ze "verdrinken" in dat omgevingslawaai. Daarom hoor je 's nachts veel meer en veel beter geluid van veel zachtere niveau's dan overdag: overdag is het omgevingslawaai immers een stuk luider.

Die luchtdrukveranderingen ondervinden inderdaad in hun golvende uitstraling enige weerstand en zullen dus kleiner worden met de afstand. Maar dat neemt niet weg dat alles waar het oor gevoelig voor is op het ogenblik dat die luchtdrukwijzigingen ons trommelvlies bereiken, ook gehoord zal worden. En vergeet vooral niet dat wij zowat het slechtste gehoor in heel het dierenrijk hebben. Honden en katten zouden met ons lachen als ze wisten hoe weinig wij maar kunnen horen in vergelijking met hen. Een kerkuil kan een muis horen ritselen in een graanveld op ettelijke km afstand. Daar kunnen wij echt niet aan tippen.

Niets. Geluid kan zich ook voortplanten in andere media zoals water, metaal of steen. De trillingen van het geluid doen dan die andere media resoneren en dat gebeurt ook weer in een golfbeweging, net zoals in lucht. Er zijn natuurlijk variaties in de snelheid waarmee dat gebeurt en er kan in sommige media meer verlies optreden dan in andere.

Er kunnen ook combinaties optreden. Bijvoorbeeld bij het gebruik van klankschaaltjes. Het primaire geluid dat uit de luidsprekers komt doet die klankschaaltjes resoneren en die brengen op hun beurt een secundair geluid voort dat door de lucht voortgeplant wordt. En als het gaat om zoiets als ongewenste resonanties, reflecties of wat dan ook, dan komen we bij akoestiek terecht. Een heel onderwerp op zichzelf.

O, naar akoestiek en vooral ook psychoakoestiek (hoe het menselijk brein geluid en akoestiek ervaart en verwerkt) is héél veel onderzoek gedaan.
Resonanties die we niet horen bestaan er zeker. Met name in de hoge frequenties. Maar als er ergens een resonantie of reflectie van 25 kHz is, kun je die gewoon negeren want dat hoor je toch niet. Het zijn de dingen die je wél hoort die voor ergernis zorgen en moeten aangepakt worden.

Zeker in woonkamers leidt dat al vlug tot de vraag: wat doen we met dingen die er wel heel fraai uitzien, maar de akoestiek verknallen? Zoals een vitrinekast met veel glas dat los in de sponningen zit. Fraai, maar dat trilt mee als in dezelfde kamer muziek gespeeld wordt. De beste raad die ik kan geven, is het glas in de sponningen vast te zetten met een beetje kit, dat dempt de trillingen meteen en zorgt ervoor dat het niet zo vlug zal meetrillen met de muziek. Zelf heb ik de gewoonte geen dingen in mijn woonkamer te zetten die ongewenst kunnen meetrillen met muziek of met zware bassen vanuit mijn subwoofer als ik films kijk.