Auteur Topic: Zin en onzin van hi-res audio  (gelezen 1708 keer)

0 leden en 0 gasten bekijken dit topic.

Offline BlackMonk

  • Global Moderator
  • Hero Member
  • *****
  • Berichten: 3986
  • Hifi = apparatuur (wetenschap!) + muziek (emotie!)
  • Locatie: Hasselt
    • ZenAudio Forum
Zin en onzin van hi-res audio
« Gepost op: 15 juni, 2024, 17:59:39 »
https://www.youtube.com/watch?v=SRrOCoEBcqM
https://www.youtube.com/watch?v=3DJMj_v-i0Y
Dit zijn twee video's van mensen die vinden dat hi-res audio compleet zinloos is en dat je er dus niet je zuurverdiende geld aan moet uitgeven.

Op zich is dat eigenlijk volledig correct. Die hi-res is wél nuttig voor platenfirma's en iedereen die bewerkingen doet van muziek alvorens er een master van te maken die bedoeld is om naar het grote publiek verdeeld te worden op fysieke media of via digitale weg.

Denk aan een jpg: als je die in een beeldverwerkingsprogramma laadt en er begint wijzigingen op te doen zeker als je meermaals bewaart en terug inlaadt voor meer wijzigingen, dan wordt de beeldkwaliteit steeds slechter. Daarom zou je best een verliesloos origineel beeld hebben in een zeer hoge resolutie dat je dan naar hartelust kunt editeren omdat je het uiteindelijk in een lagere resolutie zult bewaren voor de master. Die redenering geldt ook voor muziek.

Mensen zijn inderdaad fysiek niet in staat het verschil te horen tussen muziek in 24 bit 96 kHz (of nog hogere resolutie) en 16 bit 44,1 kHz omdat die laatste, de cd-resolutie, al gekozen was om meer te doen dan wat het menselijk gehoor aankan. Maar apparatuur kan dat dus wel.

Hi-res alleen geeft je géén kwaliteitsgarantie. Er is ook nog het dynamiekbereik van de muziek, hoeveel dB er ligt tussen de stilste en de luidste passages in de muziek. Tussen pianissimo pppp en fortissimo ffff, met andere woorden. In de zogenaamde "loudness wars" hebben platenmaatschappijen beslist om zoveel mogelijk dynamiek uit de muziek te halen, zodat ze het gemiddeld volume zo hoog mogelijk konden zetten. Het argument is dat als luisteraars doorheen verschillende muziekbronnen "bladeren", ze blijven hangen bij wat het luidste klinkt. In dat geval zou het bij de uitzending of in het afspeelapparaat zo'n dynamiekreductie toegepast moeten worden, maar niet in de bron zelf want dan kan niemand het nog mét dynamiek horen - ongeacht hoe goed zijn of haar hifi is. En als je een voldoende hoge resolutie en voldoende dynamiek hebt, is er nog geen garantie op kwaliteit. Want dan is ook nog de zorg die besteed is aan de opname zelf belangrijk: geen ruis, geen vervorming, geen hoorbare "artefacten" en natuurlijk dat de artiesten een goede dag hebben en een bijzonder goede prestatie neerzetten. Als aan die voorwaarden niet voldaan is, zal ook de allerbeste technische kwaliteit je niet helpen tot een goed eindproduct te komen.

Je hoort mensen soms zeggen dat een vinylplaat véél beter klinkt dan dezelfde opname op cd. Dat is zeker niet altijd waar, maar het kán wel. En dat ligt effectief aan mixing en mastering. Vaak kiest men andere instellingen en configuraties voor een "analoog" eindproduct dan voor een digitaal eindproduct. En ja, dat kan ertoe leiden dat vinyl dan beter klinkt hoewel de resolutie en dynamiek allebei flink lager zijn dan bij cd. Vrijwel alle muziek die tijdens de loudness wars op zowel cd als vinyl is gezet, klinkt beter op vinyl omdat je daar pervers genoeg meer dynamiek krijgt. Krankzinnig als je bedenkt dat een cd tot 105 dB dynamiek aankan en vinyl met moeite aan 20 dB geraakt.

Dus heb je hi-res nodig om meer van muziek te kunnen genieten? Nee! Hoor je het verschil met een goed opgenomen cd? Nee! Als je het aan dezelfde prijs of lager kunt krijgen, go for hi-res. Maar hou het anders bij cd. Klassieke muziek is over het algemeen zeer goed behandeld op cd, dus daar ga je vrijwel altijd een betere kwaliteit krijgen dan op vinyl voor dezelfde muziek. Moderne opnames worden in muziekstudio's overal te wereld en voor alle genres gemaakt in zéér hoge resoluties, vaak 192 kHz 32 bit of zelfs Mbits/s en 128 bit of zo. Compleet ridicuul, maar het kan technisch, dus waarom niet? Voor een eindgebruiker heeft het dus géén zin om hiervoor te kiezen omdat het effectief onhoorbaar is voor een mens. Dus zoals hoger vermeld: kijk naar de prijs en koop het alleen als het of dezelfde prijs of goedkoper is dan een cd. Maar er méér voor betalen? Nee hoor.

Offline BlackMonk

  • Global Moderator
  • Hero Member
  • *****
  • Berichten: 3986
  • Hifi = apparatuur (wetenschap!) + muziek (emotie!)
  • Locatie: Hasselt
    • ZenAudio Forum
Re: Zin en onzin van hi-res audio
« Reactie #1 Gepost op: 02 november, 2024, 12:17:49 »
https://youtu.be/qZnU9xEmuzg
Paul McGowan van PS Audio laat zijn licht schijnen over Tidal en Qobuz en hun 24 bit 96 kHz aanbod.
Hij gaat hier in de fout door te mijmeren over mogelijke verschillen in de flac codecs. Die zijn er, maar dat is niet het probleem bij streamingdiensten.
Voor de duidelijkheid: er bestaan open source codecs voor flac, maar er bestaan er ook commerciële (voor Windows en voor MacOS, voor Linux heb ik geen weet van een commercieel aanbod, lijkt me ook weinig zin te hebben). Flac maakt gebruik van een verliesloze compressie om de benodigde opslagruimte voor een muziekbestand (meestal één track van een album, maar een flac die een volledig album bevat kan ook) in zowat de helft te kappen. Allemaal zonder verlies. Dus als je zo'n flac (die kun je zien als een soort zip-bestand, maar dan geoptimaliseerd voor muziek) "uitpakt", krijg je een wav. En omdat je bij een flac codec kunt kiezen voor hoe sterk de compressie moet zijn (vanaf 0: geen compressie tot 9 beste inkrimping) kunnen twee flacs met dezelfde muziek aan boord een verschillende omvang hebben, dat is dus afhankelijk van hoe sterk je de compressie koos. Ook al heb ik tegenwoordig meer dan ruimte genoeg, als ik zelf een flac aanmaak na een rip van een album, dan kies ik altijd voor compressiefactor 9, de beste. Qua werksnelheid maakt dat tegenwoordig niks meer uit en ik ben het gewend van in de tijd dat je wél spaarzaam moest omgaan met opslagruimte. Maar niets houdt je tegen met compressiefactor 0 en dus zonder compressie te werken, het zorgt er alleen voor dat je flac dan groter wordt. Dan is er in feite nog één verschil tussen flac en wav en dat is metadata. Het flac-formaat bevat metadata en elke muziekspeler op deze planeet kan die weergeven tijdens het spelen. Wav had oorspronkelijk geen metadata, maar het is later wel aan het formaat toegevoegd. Het probleem is dat ik weinig muziekspelers ken die metadata voor wav ondersteunen en dus zie je geen info over album, artiest en muziektrack al wordt meestal wel de bestandsnaam van de wav getoond.

Dus: ook streamingdiensten kunnen een keuze maken in flac-codec bij het opslaan van muziek in hun opslagsystemen. Ze kunnen ook (dat zou niet mogen, maar het kan dus wel) nog veel meer opslagruimte besparen door muziek op te slaan in mp3 of ogg (= opensource versie van mp3) en die dan bij het opvragen van een klant te gaan upsamplen naar het gewenste formaat. Ik heb sterke vermoedens dat dit gebeurt, maar kan het niet bewijzen. Al heb ik Qobuz er een tijd geleden wel op betrapt dat ze geüpsamplede cd's verkochten als "hi-res" 24/96, wat dus eigenlijk fraude was. Al zagen zij dat natuurlijk niet zo.
Daarom gebruik ik geen muziekstreamingdiensten: als klant heb je geen enkele controle over de data die men naar je toestuurt. Zelfs als ze zeggen dat dat flac is, weet je dat in feite niet. Je krijgt immers geen flac toegestuurd maar een datastream die door je afspeelclientsoftware omgezet wordt in muziek. Dus zo'n muziekstreamingdienst kan zelf vrij beslissen wat ze doet met de data die ze naar jou toe stuurt: wel of niet comprimeren, met of zonder verlies werken en zelf melden dat ze verliesloze 24/96 flacs naar je toesturen. Bij de flacs die ik zelf maak bepaal ik zelf hoe het gebeurt én met maximale kwaliteit. En eenmaal opgeslagen verandert dat niet meer.
En daarom kan ik muziekstreamingdiensten niet aanraden als je met aandacht naar muziek wil gaan luisteren. Als achtergrondmuziek of "muzikaal belang" is het natuuriljk wel prima. Er zijn al veel mensen die vaststelden dat een cd veel "beter" klinkt (vaak vinden ze dat het dynamiekrijker en gedetailleerder klinkt) dan een stream via Tidal of Qobuz. Dat kan dus, afhankelijk van het moment waarop je die stream afspeelt. Het kan ook altijd zo zijn. Dat weet je alleen als je zo'n stream meermaals op verschillende tijdstippen en dagen van de week afspeelt en telkens vergelijkt met hetzelfde album op cd.

Vergelijken met vinyl heeft over het algemeen weinig zin. Daarvan heb ik al ooit uitgelegd dat - zeker voor popmuziek - vinyl vaak een dynamiekrijker geluid laat horen vanwege de idiote beslissing van een paar marketing- en product-managers om veel tot alle dynamiek te gaan weghalen uit hun digitaal aanbod "omdat dat beter verkoopt" (wat niet waar is). Zelfs waar dat niet het geval is en het digitale aanbod een hoger tot veel hogere dynamiek aanbiedt (een cd kan tot 105 dB gaan, een platenspeler moet het vaak bij 40 dB opgeven en dan heb je al een héle goede), dan nog kunnen er verschillen gemaakt zijn in het afmixen van de twee producten en hoor je dan toch verschil in de plaatsing van de instrumenten en hun afbeelding daarvan in het weergegeven 3D-podium. Persoonlijk snap ik niet waarom je voor een stereomix een andere afmixing zou gebruiken voor digitaal en vinyl. Alles mag daar hetzelfde zijn, alleen moet je voor vinyl de dynamiek wel beperken omdat dat systeem fysiek niet zo'n hoge dynamiek aankan als digitaal. Maar dat mag eigenlijk het enige verschil zijn. Maar uit ervaring weten forumlid ThomasMan en ikzelf dat dat niet zo is.

Offline missionman

  • Hero Member
  • *****
  • Berichten: 1188
Re: Zin en onzin van hi-res audio
« Reactie #2 Gepost op: 04 november, 2024, 20:35:43 »
Persoonlijk ben ik zeer tevreden van de geluidkwaliteit van Qobuz, en vind ik het heerlijk om zoveel nieuwe muziek te kunnen ontdekken voor een al bij al bescheiden bedrag per maand.
Uiteindelijk kan ik voor dat bedrag hoogstens één CD per maand aanschaffen.
CD.'s die ik dan echt de moeite vind koop ik dan vaak nog.
Maar gelijk stellen dat streaming diensten een inferieure kwaliteit bieden vind ik toch redelijk kort door de bocht.